Nhồi máu cơ tim – Thời khắc vàng giữa sống và chết

Nhồi máu cơ tim không chỉ là thủ phạm cướp đi sinh mạng hàng triệu người trên thế giới mỗi năm mà còn để lại những di chứng nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Do đó, hiểu rõ về bệnh để nhận biết và xử trí kịp thời là chìa khóa giúp bảo vệ chính bạn và những người thân yêu.

 Nhồi máu cơ tim là gì?

Nhồi máu cơ tim là tình trạng cấp tính xảy ra khi dòng máu đến tim bị chặn hoàn toàn, lưu lượng máu giảm đột ngột gây tổn thương và hoại tử cơ tim, người bệnh có nguy cơ tử vong cao nếu không được xử lý kịp thời.

Nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim là biến chứng của nhiều bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, rung nhĩ, suy tim…. Trong đó, bệnh mạch vành được xác định là nguyên nhân chính gây ra hầu hết các ca nhồi máu. Mảng xơ vữa được tạo thành từ cholesterol và chất thải trong máu sẽ tích tụ dày lên theo thời gian làm thu hẹp dần động mạch vành – động mạch chính nuôi tim. Cuối cùng, chúng nứt vỡ, thu hút tiểu cầu tập trung đến và hình thành nên cục máu đông. Nếu đủ lớn, cục máu đông có thể chặn đứng toàn bộ dòng máu chảy qua và gây cơn nhồi máu cơ tim cấp trên lâm sàng.

Ngoài ra, co thắt mạch vành do lạm dụng cocain, amphetamin, ngộ độc khí CO làm giảm oxy máu… là những nguyên nhân hiếm gặp khác gây nhồi máu cơ tim.

Cục máu đông gây tắc mạch trong nhồi máu cơ tim

Dấu hiệu nhận biết cơn nhồi máu cơ tim

Phát hiện sớm những dấu hiệu cảnh báo cơn nhồi máu cơ tim đóng vai trò quan trọng, quyết định sự sống còn của người bệnh. Dưới đây là những triệu chứng thường gặp:

• Đau thắt ngực: Cảm giác áp lực, căng cứng, đau nhói hoặc siết chặt trong lồng ngực, xảy ra trong một vài phút rồi biến mất và quay trở lại sau đó. Cơn đau có thể lan rộng lên cổ, hàm, lưng, vai, cánh tay… gây khó chịu, ngứa ran, đau âm ỉ ở những khu vực này
• Khó thở
• Mệt mỏi cực độ, kiệt sức
• Chóng mặt, choáng váng, thậm chí ngất xỉu
• Nhịp tim nhanh, không đều, bỏ nhịp hoặc trống ngực
• Cảm giác bồn chồn, hồi hộp, lo lắng hoặc hoảng loạn vô cớ
• Buồn nôn, nôn, khó tiêu, ợ nóng, đau bụng
• Đổ mồ hôi lạnh

Ở người cao tuổi, người bệnh tiểu đường hoặc phụ nữ thường chỉ trải qua những triệu chứng mơ hồ, không điển hình hoặc dữ dội như mô tả.

Hướng dẫn cách sơ cứu nhồi máu cơ tim tại nhà

Nhồi máu cơ tim rất nguy hiểm, có thể cướp đi sinh mạng của người bệnh bất cứ lúc nào. Bởi vậy, ngay khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường, cần nhanh chóng thực hiện theo các bước sau:

• Dừng ngay mọi công việc đang làm, ngồi nghỉ hoặc nằm ở tư thế nửa nằm nửa ngồi tại vị trí gần nhất có thể, để đầu hơi nghiêng và co đầu gối lên
• Nới lỏng quần áo, tháo khăn hoặc cà vạt nếu có
• Hít sâu thở chậm để giữ bình tĩnh, tránh kích động tâm lý
• Nhờ người thân giúp đỡ hoặc gọi ngay cấp cứu 115
• Dùng ngay một liều thuốc giãn mạch vành, thường là Nitroglycerin dạng xịt hoặc đặt dưới lưỡi theo đơn bác sĩ
• Nhai thêm một viên Aspirin nếu được kê trước đó

Trong trường hợp người bệnh bất tỉnh, cần áp dụng ngay các biện pháp cơ học như ép tim ngoài lồng ngực, hô hấp nhân tạo trong lúc chờ xe cấp cứu đến.

Bạn có thể lắng nghe GS. Phạm Gia Khải – Nguyên Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam hướng dẫn cách xử trí, phòng và điều trị nhồi máu cơ tim qua video dưới đây:

GS. Phạm Gia Khải tư vấn về bệnh nhồi máu cơ tim

Cấp cứu nhồi máu cơ tim tại viện

Mục tiêu quan trọng nhất trong cấp cứu nhồi máu cơ tim là phục hồi nhanh chóng lưu lượng động mạch vành, giảm thiểu tối đa tổn thương mô tim và ngăn chặn tai biến tử vong cho người bệnh.

Thuốc tây điều trị bệnh

Một số nhóm thuốc thường dụng:

• Thuốc chống huyết khối, tiêu cục máu đông
• Nitroglycerin giãn mạch vành, giảm đau thắt ngực
• Thuốc giảm đau morphin
• Thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển để hạ huyết áp, giảm căng thẳng cho tim
• Thuốc hạ cholesterol máu

Phẫu thuật tái lưu thông dòng máu

Can thiệp ngoại khoa là chỉ định phổ biến trong phần lớn các ca nhồi máu cơ tim. Trong đó thường sử dụng 2 thủ thuật sau:

• Nong mạch và đặt stent mạch vành: Một ống thông đầu gắn bóng nong được đưa đến động mạch vành bị tắc, bóng được bơm căng để khơi thông dòng máu và sau đó stent được đặt ngay tại vị trí này giúp chống đỡ cho lòng mạch luôn mở rộng
• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Khi không thể đặt stent, một mạch máu khỏe mạnh được dùng để dẫn máu trực tiếp từ động mạch chủ tới vùng cơ tim bị nhồi máu

Cách phòng ngừa nhồi máu cơ tim

Không bao giờ là quá muộn để thực hiện các biện pháp phòng ngừa nhồi máu cơ tim ngay cả khi nó đã xảy ra bởi nguy cơ tái phát bệnh là rất cao. Dưới đây là những lời khuyên dành cho bạn:

• Luôn mang theo các loại thuốc thiết yếu như nitroglycerin, aspirin… bên mình để phòng tình huống khẩn cấp
• Tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ
• Kiểm soát tốt chỉ số huyết áp, mỡ máu, đường huyết và trọng lượng cơ thể
• Tránh căng thẳng, lo lắng tinh thần, bạn không nên quá đặt nặng vấn đề bệnh tật, nên tập thêm yoga, thiền hoặc hít sâu thở chậm hoặc trò chuyện với bạn bè, người thân để giải tỏa cảm xúc tiêu cực

Người bệnh nhồi máu cơ tim rất cần sự động viên từ gia đình, bạn bè

• Không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu, bia, nước ngọt có ga, cà phê…
• Tập luyện thể dục đều đặn, nên chọn những bài tập nhẹ nhàng, vừa sức như đi bộ 30 phút mỗi ngày và duy trì 5 ngày/tuần
• Thực hiện một chế độ ăn uống khoa học, tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ và vitamin; lựa chọn thịt trắng, cá biển, sữa ít béo; giảm thiểu thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh chứa nhiều dầu mỡ, muối, đường…
• Sử dụng viên uống thảo dược tốt cho tim mạch. Người bệnh nên lựa chọn những sản phẩm hỗ trợ chứa đồng thời những thảo dược có hoạt tính giãn mạch, hạ cholesterol máu và tiêu cục máu đông như Bồ hoàng, Đỏ ngọn, Đan sâm, cao Natto… Không chỉ giúp cải thiện tuần hoàn mạch vành, giảm đau thắt ngực mà còn chống cục máu đông, hạ huyết áp và ngăn chặn xơ vữa động mạch – 3 yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.

Bạn có thể quan tâm:

Vương Tâm Thống – Giải pháp thảo dược cho người bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim

Trên đây là tất cả những thông tin mà bạn và người thân cần biết về chứng bệnh nguy hiểm này. Nhồi máu cơ tim sẽ không còn là nỗi lo lắng quá lớn nếu bạn hiểu về nó và chủ động áp dụng những biện pháp phòng ngừa ngay từ giai đoạn sớm.

Tác giả: DS. Hồ Hà